WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA KARNEGO

Data publikacji: 2021-09-10

Wznowienie postępowania może nastąpić z urzędu lub na wniosek strony. Co istotne wniosek o wznowienie postępowania karnego na korzyść skazanego, w przypadku jego śmierci, może wnieść również jego osoba najbliższa. Należy również pamiętać o tzw. przymusie radcowsko – adwokackim tj. wniosek o wznowienie postępowania karnego musi zostać sporządzony i podpisany przez adwokata lub radcę prawnego. Wniosek o wznowienie postępowania karnego może wnieść także prokurator albo radca Prokuratorii Generalnej Rzeczpospolitej Polskiej. Powyższe oznacza, że osoba zainteresowana złożeniem wniosku o wznowienie postępowania zobligowana jest nie tylko do skonsultowania swojej sytuacji prawnej i zasadności złożenia takiego wniosku z profesjonalnym pełnomocnikiem, ale również musi zlecić sporządzenie i wniesienie tego pisma adwokatowi lub radcy prawnemu.

Kluczowe dla zasadności wznowienia postępowania karnego jest spełnienie i wykazanie chociażby jednej z przyczyn wznowieniowych wskazanych w art. 540 kodeksu postępowania karnego. Pierwszą z podstaw wszczęcia jest wykazanie, że w związku z danym postępowaniem (prawomocnie zakończonym) popełniono przestępstwo, które mogło mieć wpływ na treść wyroku. Takim przestępstwem będzie np. fałszywe zeznanie, opinia, tłumaczenie lub oświadczenie czy też wpływanie przemocą lub groźbą bezprawną na czynności urzędowe sądu. Nie jest istotne, kto popełnił to przestępstwo, natomiast niezbędne jest ustalenie hipotetycznego choćby wpływu popełnionego przestępstwa na treść orzeczenia.

Kolejną podstawą jest sytuacja, gdy po wydaniu wyroku ujawniły się nowe fakty lub dowody, które wskazują na to, że:

• skazany nie popełnił czynu albo czyn jego nie stanowił przestępstwa lub nie podlegał karze,
• skazano go za przestępstwo zagrożone karą surowszą albo nie uwzględniono okoliczności zobowiązujących do nadzwyczajnego złagodzenia kary albo też błędnie przyjęto okoliczności wpływające na nadzwyczajne obostrzenie kary,
• sąd umorzył lub warunkowo umorzył postępowanie karne, błędnie przyjmując popełnienie przez oskarżonego zarzucanego mu czynu.

Przykładem nowego faktu lub dowodu może być pojawienie się nowego świadka, który przedstawi nowe okoliczności lub pojawienie się biegłego. Należy jednak pamiętać, że Nowe fakty lub dowody mogą stanowić podstawę wznowienia, gdy uprzednio nie były znane sądowi oraz stronie. Chodzi tu o nowo ujawnione fakty lub dowody już po prawomocnym zakończeniu postępowania. Ciężar wykazania tej okoliczności spoczywa na wnioskodawcy.

Ponadto istnieją jeszcze inne podstawy wznowienia postępowania karnego, mianowicie takie postępowania wznawia się na korzyść strony, jeżeli Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą przepisu prawnego, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie. Postępowanie wznawia się na korzyść strony również gdy potrzeba taka wynika z rozstrzygnięcia organu międzynarodowego działającego na mocy umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską. W art. 540 § 2 KPK nie ma warunku, aby w wyniku orzeczenia Trybunału Konstytucyjengo utracił moc przepis, który uznany został za niekonstytucyjny. Chodzi jedynie o stwierdzenie jego niekonstytucyjności. Dlatego też istnieje podstawa do wznowienia postępowania, jeżeli zmiana przepisu stanowiącego podstawę odpowiedzialności karnej nastąpiła w wyniku orzeczenia TK, uznającego przepis w pierwotnym brzmieniu za niezgodny z Konstytucją RP, a przepis w nowym brzmieniu jest korzystny dla prawomocnie skazanego.

Bardzo istotne rozwiązanie przewidziano w art. 540b kodeksu postępowania karnego, które dotyczy osób, które nie wzięły udziału w postępowaniu z przyczyn przez nie niezawinionych. Postępowanie karne można wznowić w terminie miesiąca od dnia, w którym oskarżony dowiedział się o zapadłym wobec niego orzeczeniu, jeżeli sprawę rozpoznano pod nieobecność oskarżonego, któremu nie doręczono zawiadomienia o terminie posiedzenia lub rozprawy albo doręczono je w inny sposób niż osobiście, gdy wykaże on, że nie wiedział o terminie oraz o możliwości wydania orzeczenia pod jego nieobecność. Poza powyższym przypadkiem wniosek o wznowienie postępowania karnego nie jest ograniczony terminem.

Wniosek o wznowienie postępowania karnego wnosi się do Sądu Okręgowego, natomiast gdy wyrok wydał Sąd Okręgowy, to wniosek wnosi się do Sądu Apelacyjnego. Jeśli wyrok wydał Sąd Apelacyjny lub Sąd Najwyższy, to wniosek rozpoznaje Sąd Najwyższy. Wniosek o wznowienie postępowania niezależnie od Sądu rozpoznawany jest w składzie trzech sędziów.

Na zakończenie pragnę podkreślić, że wznowienie postępowania karnego jest instytucją wymagającą profesjonalnej wiedzy i dokładnej analizy prawomocnie zakończonej sprawy, dlatego w takiej kwestii konieczna jest analiza przeprowadzona przez pełnomocnika. Dopiero po poważnej analizie akt sprawy pełnomocnik jest w stanie określić czy wniesienie takiego wniosku jest uzasadnione, bowiem wniosek o wznowienie postępowania karnego musi mieć solidną i wyraźną podstawę by okazał się skuteczny.