POSTĘPOWANIE ROZWODOWE

Data publikacji: 2020-04-21

 Pozew podlega opłacie w kwocie 600 złotych, przy czym w zależności od sposobu rozstrzygnięcia przez Sąd kwestii winy za rozkład pożycia małżeńskiego połowa tej opłaty może zostać zwrócona przez drugiego małżonka.
Pierwszą bardzo ważną kwestią, którą należy podnieść jest podstawa prawna na jakiej Sąd może orzec rozwód. Sąd orzeknie rozwód tylko w przypadku stwierdzenia, że między małżonkami doszło do zupełnego i trwałego rozpadu małżeństwa (art. 56 §1 k. r. i o.), przy czym na uwadze należy mieć wyjątki wskazane w art. 56 §2 i §3 k. r. i o., które uniemożliwiają orzeczenie rozwodu w sytuacji, gdy na skutek rozwodu miałoby ucierpieć dobro małoletnich dzieci lub gdy rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozpadowi małżeństwa i jednocześnie drugi małżonek nie wyraża zgody na rozwód. Zupełny i trwały rozpad małżeństwa powinien nastąpić we wszelkich jego sferach tj. między małżonkami doszło do zerwania więzi uczuciowej, fizycznej i gospodarczej. Rozpad węzłów małżeńskich powinien być trwały, a w sytuacji gdy Sąd stwierdzi, że istnieją widoki na ich przywrócenie małżonkowie mogą zostać skierowani na mediację (art. 436 k.p.c.), a postępowanie rozwodowe może zostać zawieszone (art. 440 k.p.c.).
W polskim systemie prawnym można dochodzić rozwiązania małżeństwa bez orzekania o winie za rozpad małżeństwa albo z orzeczeniem winy jednego z małżonków. Sąd może również orzec, że winę za rozpad małżeństwa ponoszą obie strony. W praktyce najszybszym i najkorzystniejszym sposobem rozwiązania małżeństwa jest żądanie rozwodu bez orzekania o winie, a ponadto gdy z małżeństwa nie pochodzą małoletnie dzieci, Sąd może orzec rozwód juz na pierwszej rozprawie po przesłuchaniu jedynie małżonków. Dochodzenie winy za rozpad małżeństwa najczęściej ma charakter wyłącznie emocjonalny i ambicjonalny, niemniej rodzi też określone skutki prawne. W sytuacji gdy małżonek, który nie został uznany za wyłącznie winnego za rozpad małżeństwa (więc w przypadku orzeczenia rozwodu z winy drugiego małżonka albo z winy obojga małżonków albo z zaniechaniem orzekania o winie), a na skutek rozwodu znajduje się w niedostatku, może dochodzić również świadczenia alimentacyjnego od drugiego małżonka. Natomiast w sytuacji gdy drugi małżonek został uznany za wyłącznie winnego za rozpad małżeństwa, to pierwszemu małżonkowi niezależnie od tego czy znajduje się w niedostatku, przysługuje roszczenie o zasądzenie od drugiego małżonka świadczenia alimentacyjnego. Należy przy tym pamiętać, że zawarcie nowego małżeństwa przez małżonka na rzecz którego zasądzono alimenty, z mocy prawa wygasza obowiązek alimentacyjny drugiego małżonka (art. 60 §3 k. r. i o.). Warto również zasygnalizować, że w polskim prawie Sądy nie stosują tzw. miarkowania winy małżonków za rozpad małżeństwa, co oznacza, że jeśli oboje małżonkowie prezentowali niewłaściwą postawę małżeńską (tj. udowodniono że zachowania nieprawidłowe występowały po obu stronach), przy czym jeden z nich prezentował zdecydowanie lepszą i mniej rażącą postawę, to mimo tego dysonansu, Sąd i tak z wysokim prawdopodobieństwem orzeknie rozwód z winy obojga małżonków. Kluczową kwestią przy ocenie zachowań małżonka prezentującego lepszą postawę małżeńską będzie to czy te zachowania miały charakter samoistny czy były konsekwencją zachowania strony przeciwnej.
Do istotnych zmian w postępowaniu rozwodowym dochodzi w sytuacji gdy z małżeństwa pochodzą małoletnie dzieci. W takiej sytuacji Sąd ma obowiązek orzec o kwestii miejsca zamieszkania małoletnich dzieci, władzy rodzicielskiej, alimentach na ich rzecz oraz kontaktach z rodzicem, z którym nie będą stale mieszkać. Sąd w tym zakresie musi przeprowadzić postępowanie dowodowe, przynajmniej jedna ze stron musi wskazać świadka, który przedstawi jak funkcjonują małoletnie dzieci w tym małżeństwie. Ponadto Sąd z urzędu lub na wniosek strony może zasięgnąć opinii biegłych psychologów co do kwestii związanych z małoletnimi dziećmi lub może zlecić wywiad kuratorski. Władza rodzicielska może zostać w pełni utrzymana obojgu rodzicom, może zostać ograniczona jednemu rodzicowi, a w skrajnych przypadkach może zostać ograniczona lub odebrana (pozbawienie władzy rodzicielskiej) jednemu lub nawet obojgu małżonkom. Wydaje się, że jeśli nie ma wyraźnych przesłanek do ograniczenia władzy rodzicielskiej rodzicowi drugoplanowemu, to pełnię tej władzy powinno pozostawić się obojgu małżonkom, niestety praktyka Sądów bardzo często wychodzi przed szereg i w zasadzie automatycznie bez istotnych przesłanek władza rodzicielska rodzicowi drugoplanowemu jest ograniczana do współdecydowania o istotnych sprawach dziecka takich jak wybór placówek szkolnych, sposobu leczenia, praktykowanej wiary etc. Sąd ma obowiązek orzec również alimenty na rzecz małoletnich dzieci oraz o kontaktach (o ile obie strony zgodnie nie wniosą o zaniechanie regulacji kontaktów). Kwestia alimentów i kontaktów rodziców z małoletnimi dziećmi została przedstawiona w odrębnych artykułach na stronie Kancelarii, z którymi do zapoznania się serdecznie zachęcam.
Niemniej przy postępowaniu rozwodowym warto wspomnieć o tzw. roszczeniu o udzielenie zabezpieczenia w przedmiocie zaspokojenia potrzeb rodziny (art. 27 k. r. i o.). Rozwód pociąga za sobą nie tylko szereg cierpień natury psychicznej, które dotykają samych małżonków i małoletnie dzieci pochodzące z tego małżeństwa, ale również poważne konsekwencje materialne dla całej rodziny. Na przykładzie sztandarowego wzorca, w którym mąż zaspokajał w znacznie większej mierze potrzeby rodziny, już w momencie wszczęcia postępowania rozwodowego na ogół dochodzi do separacji faktycznej małżonków, w tym zerwania więzi gospodarczej, co stanowi poważne zagrożenie dla dotychczasowego sposobu bytu i standardu życia całej rodziny. Instytucja udzielenia zabezpieczenia w przedmiocie zaspokojenia potrzeb rodziny ma na celu ochronę rodziny przed ujemnymi konsekwencjami materialnymi jakie wiążą się z postępowaniem rozwodowym. Zgłoszenie żądania udzielenia zabezpieczenia w przedmiocie potrzeb rodziny ma tę przewagę nad zabezpieczeniem roszczenia alimentacyjnego, że obejmuje całą rodzinę, zatem dzieci oraz małżonka, który z nimi pozostaje i w głównej mierze się nimi opiekuje. Sąd już na pierwszej rozprawie wyda postanowienie w przedmiocie omawianego zabezpieczenia po zbadaniu zgromadzonego materiału dowodowego i przesłuchaniu stron. Bardzo ważne jest, aby w jak największym stopniu uprawdopodobnić koszty utrzymania małoletnich dzieci oraz małżonka, który sprawuje nad nimi pieczę, udzielone zabezpieczenie będzie miało za zadanie w możliwie maksymalnym stopniu zachować dotychczasowy standard życia rodziny. W interesie strony wnoszącej o udzielnie zabezpieczenia jest to, by zgromadziła materiał dowodowy w postaci dokumentów przedstawiających m.in. koszty utrzymania domu, koszty wyżywienia rodziny, koszty zakupu odzieży, koszty leków i wizyt lekarskich, inne wydatki jakie ponosiła cała rodzina, a były jej niezbędne do normalnego funkcjonowania, w grę wchodzą nawet takie wydatki jak wyjazdy wakacyjne, zajęcia pozalekcyjne na jakie uczęszczały dzieci lub ich hobby. Równie istotne jest to, by należycie wykazać zarobki małżonków oraz ich majątek, a także potencjał zarobkowy, zdobyte kwalifikacje, co również ma fundamentalne znaczenie dla wysokości udzielonego przez Sąd zabezpieczenia. Zobowiązanie z tytułu zaspokajania potrzeb rodziny wygasa w chwili uprawomocnienia się wyroku rozwodowego i jest zastępowane przez zobowiązania alimentacyjne wobec dzieci pochodzących z małżeństwa oraz wobec małżonka jeśli przynajmniej nie został uznany za wyłącznie winnego za rozpad małżeństwa.
Doniosłość postępowania rozwodowego i skutki samego rozwodu są na tyle istotne, że zdecydowanie warto jest skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, który bardzo często, bazując na wiedzy i doświadczeniu, odgrywa fundamentalną rolę dla korzystnego rozstrzygnięcia dla swojego Klienta. Sam artykuł omawia jedynie pobieżnie postępowanie rozwodowe, które w istocie jest o wiele bardziej skomplikowane i każda ze spraw rozwodowych w zasadzie wymaga indywidualnego podejścia, by móc odpowiednio wyczerpać wątpliwe kwestie i ustalić odpowiednią strategię procesową do konkretnej sytuacji Klienta.